Glutenvrij: meer dan een hype

Glutenvrij eten wordt nogal eens gezien als de zoveelste 'hype'. Toch blijken veel mensen er baat bij te hebben. Wie de wetenschappelijke literatuur er op na pluist komt tot de vaststelling dat gluten wel degelijk schadelijker kunnen zijn dan gedacht en aangenomen..

Maar wat zijn dan gluten? (En waarin zit dat?)

Gluten zijn eiwitvormen te vinden graansoorten en ook bijvoorbeeld in rijst. We bespreken nu echter alleen gluten in granen omdat de meeste klachten daaruit voortkomen.
Je kan gluten eigenlijk zien als een soort 'reservevoedsel' voor de graankorrel voor in geval deze moet kiemen. Gluten zorgen ook dat brood goed aan elkaar kleeft. (wiki)

Gluten zijn te vinden in tarwe, rogge, spelt, kamut en gerst (Niet GIERST).
Granen zonder gluten zijn bijvoorbeeld: amaranth, boekweit en quinoa.

Probleem: gevoeligheid voor gluten reikt verder dan ernstige allergische reacties!

Vaak wordt enkel gewag gemaakt van coeliakie, een ernstige glutenallergie als het op lichamelijke reacties op gluten aankomt. Deze mensen krijgen bijvoorbeeld ernstige diarree en uitslag bij een zeer kleine hoeveelheid gluten.
Een bloedtest wijst dit uit en als die negatief is, zou je geen glutenallergie hebben.
Inmiddels weten we echter dat het lichaam (én dus de natuur) veel subtieler en complexer reageert en te werk gaat dan wat een enkele test ons kan tonen.

Een vergeten factor (en een verklaring) is dat veel graansoorten die we nu eten niet meer de soorten zijn die men vroeger at, en ook de verwerking en bijvoorbeeld gistprocessen zijn helemaal anders geworden. Zo zijn er sinds de jaren’60 totaal andere graansoorten in gebruik die in genetisch in niets nog gelijken op wat we vroeger aten. Deze genetisch gemanipuleerde graansoorten, bedoeld om meer opbrengst per oogst voort te brengen, bevatten veel meer gluten en nog andere niet onderzochte eiwitvormen dan de oude graansoorten. Tegelijk is de consumptie van graan enorm toegenomen.

Er is ook een verschil tussen een allergische reactie en een 'gevoeligheid'/ intolerantie.

In deze educatieve video leg ik je visueel nog meer in detail uit hoe gluten via verschillende (zelden belichte) wegen ons welbevinden kunnen ondermijnen. ( 14 min, Nederlands gesproken.)

De Vergeten en genegeerde impact van gluten op het lichaam:

- Uit onderzoek blijkt dat bij 84% van de mensen die leiden aan spijsverteringsklachten als opgeblazen buik, krampen, constipatie of juist te losse stoelgang en het 'prikkelbare darm-syndroom', er kans is dat zij leiden aan één of meerdere genetische afwijkingen die maakt dat zij gluten moeilijker afbreken en verteren.

- Gluten kunnen potentieel de werking van je lever verstoren en in het gedrang brengen. Je kan dus veel moeilijker lichaamseigen toxines maar ook belastingen als infecties en chemische stoffen verwerken en afvoeren. Een slecht werkende lever kan bijdragen aan vermoeidheid, irritatie, huidproblemen, slechte vertering van voedsel, verstoorde hormonen, slaapproblemen, hoofdpijn en migraine.

- Gluten kunnen enzymen remmen die stofjes als glutamaat in je lichaam de overhand laten nemen. Een te veel aan glutamaat leidt tot prikkelbaarheid, onrust, irritatie, malende gedachten, geheugenproblemen, breinbeschadiging en depressie.

- Stofjes genaamd 'exorfines' die onder meer in gluten te vinden zijn, hebben een rustgevend maar ook verslavend effect. (Deels de reden waarom brood ook zo verslavend is en waarom je koekjes wil eten eet bij stress. ;) ) Chronisch te veel exorfines eten leidt tot overbelasting van je endorfines, insuline en dopamine (het zogenaamde ‘endorfinesysteem’ waar ik soms over spreek), wat tot een hele cascade van klachten kan leiden als vermoeidheid, denk- en concentratieproblemen, slecht geheugen, irritatie, slechte spijsvertering, verhoogde gevoeligheid voor prikkels tot en met (pré-)diabetes.

- Ook het moderne voedingspatroon, chronisch medicatie en anti-bioticagebruik, alcohol, infecties en toxines, stress en slaaptekort leiden tot een verminderde darmwerking waardoor je gluten potentieel minder goed kan verteren!

Ik zie dan ook veel winst in de praktijk als mensen een tijdlang gluten vermijden om herstel te bevorderen. Zoals gebleken is uit onderzoek hebben sommige mensen een verhoogde gevoeligheid voor gluten die de leverwerking verstoren en kan bijdragen aan spijsverteringsproblemen. Sommige van deze mensen moet granen voor altijd zo beperkt mogelijk houden. Bij anderen keert ‘de verdraagzaamheid’ terug eens de herstelperiode achter de rug is.