Kapers op de kust van je welbevinden

Dopamine is een lichaamseigen stofje waar ik al eerder over schreef. Het is immers een belangrijke speler in ons welbevinden. Niet alleen zorgt het voor drive, ‘goesting’ en motivatie , verlangen en beloning ook gemoed, prikkelverwerking, rust, planmatig denken, organisatie en energie-aanmaak worden door onder andere dopamine gereguleerd.

Naast het brein is dopamine ook in het lichaam aanwezig.  Daar zorgt het onder meer voor gerichte spierbeweging. Om die reden hebben mensen met de ziekte Parkinson last van ‘tremors”.  Je zou bijna kunnen zeggen dat hun lichaam de wil van het brein niet meer volgt, of dat er te weinig wil, focus en ‘gerichte aandacht’ is vanuit het brein om de meest eenvoudige taken via het zenuwstelsel te coördineren.  

Mensen met een verstoorde dopamine werking hebben klachten die soms onder de noemer  ADD/ADHD worden geschaard. Interessant is op te merken dat bij deze klachten een overlap bestaat met wat men ‘het autistisch spectrum’ noemt, zoals moeite met prikkelverwerking, moeite met verandering, hyperfocus (afgewisseld met chaos), onrust en een overactief brein en gebrek aan inlevingsvermogen om er enkele te noemen. (ref) Zo zijn er interessante links tussen een verminderde dopamine-werking en empathie en sociaal gedrag. (ref) Of omgekeerd: draagt een verstoorde dopamine-werking bij aan narcistisch en asociaal gedrag?
En maakt verslaving, dat gelinkt is aan overstimulering van dopamine, ons minder empathisch en minder sociaal? 

Eén van de stofjes nodig om dopamine aan te maken in het lichaam is het eiwitvorm tyrosine.  Tyrosine vind je in kip, kalkoen, melk, eieren, kaas en ook in banaan, amandelen, sesamzaadjes en avocado’s.

Tyrosine wordt dus dopamine en dat wordt later ook nog eens adrenaline, wat we allemaal kennen als het ‘actie-hormoon’ dat vrijkomt bij stress. Adrenaline is echter niet slecht, het is een noodzakelijk stofje nodig bij beweging, focus, taken volbrengen, prikkelverwerking, en meer. Je kan stellen dat dopamine de ‘aandrijver’ is en adrenalnie ‘de uitvoerende kracht’ die ons de actie doet uitvoeren. Zij zijn een ware tandem. Interessant is ook hier weer de link met empathisch vermogen. Het enzym betrokken bij de omzetting van dopamine naar noradrenaline ( een tussenstap richting adrenaline) is ook betrokken bij… sociaal gedrag en empathie. (ref)

Als we dieper in de verschillende functies van tyrosine duiken, leren we dat veel klachten kunnen voorkomen als de werking van dit ene stofje verstoord is. Het toont ook hoe veel in ons lichaam met elkaar verbonden is.

In onze moderne samenleving wordt onze dopamine-werking echter voortdurend gekaapt. Onder meer veel bewerkte voedingsmiddelen zijn er op gebouwd je beloningssysteem te hijacken. Ook internet, smartphones en porno zijn een groot probleem. Meer verscholen verslavingen zijn werkverslaving en sportverslaving. Dopamine heeft immers als ‘donkere keerzijde’ dat het leidt tot verslaving; Het is een beloningsstofje.  Dus alles wat je doet verlangen en een beloningservaring biedt, stimuleert dopamine en je wil er meer van.

Wat kan er gebeuren als tyrosine en dopamine te hard worden geprikkeld in ons lichaam?

-  Tyrosine is ook nodig om het schildklierhormoon aan te maken. De schildklier is erg belangrijk om je metabolisme te regelen!  Een trage schildklier leidt onder meer tot vermoeidheid, gewichtstoename, haarverlies, droge huid, broze nagels en spijsverteringsproblemen.  Als al je tyrosine hoofdzakelijk wordt omgezet naar dopamine (omdat je dopamine bijvoorbeeld dag in dag uit over gestimuleerd wordt) bestaat de kans dat veel minder tot niets kan worden gebruikt voor het schildklierhormoon. Voor het schildklierhormoon heb je ook jodium nodig.

- Bij stress (en wie lijdt daar tegenwoordig niet onder.) , springt tyrosine rechtstreek naar ... adrenaline en wordt de schildklier alweer ‘vergeten’.  Bij nogal wat mensen staat de stress-barometer altijd op hoog en gaat alle energie naar adrenaline en cortisol (een ander stresshormoon). Dit is één van de redenen waarom stress dik maakt door onder meer een trage schildklier. Of je brandt jezelf letterlijk op door te veel stress en je vermagert tot op een ongezond niveau.  Het vermoeden bestaat dat bij veel mensen er een tekort is ontstaan aan onder meer tyrosine door onder meer chronische, soms levenslange stress.  Een overbelast lichaam kan alles ook veel minder goed opnemen en omzetten omdat het in voortdurende overlevingsmodus verkeert.

- Tyrosine is ook betrokken bij de aanmaak van melanine.  Dit stofje zorgt voor pigment van de huid en maakt dat we bruin worden. Maar melanine is ook betrokken bij de productie van waterstof in het lichaam, een heel sterke (zoniet de sterktste) antioxidant.  Daarnaast helpt het onder meer bij energieproductie en DNA-herstel.

- Een overmaat aan dopamine is toxisch voor het brein en leidt tot zuurstoftekort in het brein en schade door andere stofjes, zogeheten “oxidatieve stress”  en ontsteking.

- Dopamine en adrenaline werken ook nauw samen met onze endorfines. Dit zijn belangrijke lichaamseigen regulators van stress, pijn en welbevinden.  Ik heb er al eens een heel webinar aan gewijd en het blijft een pijler waar we naar kijken in de praktijk! We kunnen stellen dat een overbelasting van het ene stofje ook voor een overbelasting of disbalans van de andere stofjes.  Overprikkeld tyrosine, dopamine en adrenaline sturen ook de belangrijke endorfines in de war, en andere rustgevende stofjes die hiermee samenwerken!

Hoe moet het dan verder?

L- Tyrosine als supplement kan soms helpen om concentratie, rust en focus terug te vinden, al is een combi-supplement vaak wel aangeraden voor optimaal resultaat. Ook Klamath alg, dat rijk is aan phenylalanine, een voorloper van tyrosine, wordt al eens ingezet.

 Maar… blijven we hiermee niet steken in pure symptoombestrijding als we bijvoorbeeld een motivatie- en concentratieprobleem enkel maar ‘dichtpleisteren’? Wat is het achterliggende waarom en waardoor? Vaak zijn er ook eet- en leefstijlfactoren die een aanleg erger maken, én het tot een probleem maken.

Ik spreek tegen klanten al eens over legale doping als je enkel en alleen maar ondersteunende supplementen neemt. Je komt tot beter presteren en vermindering van je eerste lijns-symptomen, terwijl je rustig dat kan verder doen wat je doet. Maar daar gaat het niet over in de praktijk. Het gaat er om terug dichter te komen bij de persoon die jij altijd al was, maar die ondergesneeuwd was door ongelukkige keuzs, onvrijwillige blootstellingen en gebeurtenissen waar je niet zelf de hand in had.

Soms is dit terugvinden van jezelf juist niet meer doen wat je nu doet, en stoppen het leven te leiden dat je leidt.

 In de praktijk is het in kaart brengen van je achterliggende stoorzenders de eerste stap. Een andere belangrijke stap is energie-aanmaak ondersteunen en zorgen dat je drainagetrechter beter werkt. Volgende stap is je stoorzenders aanpakken. Ik spreek al eens over je ‘meerkoppige draak’.  Want vaak is er bij klachten veel meer aan de hand dan een enkel geïsoleerd tekort, één slabakkend orgaan en vaak zelfs niet één enkele infectie of toxische belasting.

 Een stevige extra hand in de vorm van een aantal goede supplementen kan helpen, en is een herstelfase echt wel nodig.  Bij sommigen is nadien blijvende gerichte ondersteuning een leven lang nodig. (Ik ben hier ook een voorbeeld van.) Maar laten we daarmee onze macht niet uit handen geven en berusten.  Juist niet. Want hebben we dat al niet genoeg en té lang gedaan?