Let's talk dopamine

Het lichaamseigen motivatie-stofje dopamine is één van die grote spelers als het aankomt op wat we dagelijks doen, of juist niet doen, en welke keuzes we maken of nalaten te maken. Waar sta jij met je dopamine-statuus? Ben jij baas op eigen schip?

Dopamine: motivatie en in actie komen maar ook bevrediging.

Dopamine is een stofje in het lichaam betrokken bij motivatie, 'de goesting' om iets te doen, verwachting, drive & passie, opwinding focus en de mogelijkheid om je aandacht langere tijd op iets gericht te houden (of het gebrek eraan) . (WIKI) Het komt echter ook vrij bij voldoening en het bereiken van ons doel.
Dopamine is dus een stofje wat aanstuurt en ons aanzet tot actie. Je zou kunnen zeggen dat veel, zo niet alles in van wat we doen in meer of minder mate door dopamine wordt aangestuurd. Dopamine komt echter ook vrij als we ons doel bereiken en voldoening ervaren. (ref) Toch is de vrijgave van dopamine groter bij de verwachting van iets dan tijdens het moment dat je het verlangde “bezit’.

Daarnaast is het ook betrokken bij beweging, motoriek tot en met de spanning van je oogbal.

Als er verstoringen of 'disbalans' in het brein ontstaan, kunnen allerlei klachten ontstaan.

Is de epidemie van zichtverlies, soms al op jonge leeftijd, gelinkt aan onder meer een verstoorde dopamine-huishouding? (ref)
Aandoeningen als Parkinson hebben te maken met onder meer dopamine-verstoring in het brein waardoor de motorische aansturing fout loopt.

Ook Depressieve klachten kunnen gelinkt zijn aan dopamine. Je kan dat bijna letterlijk lezen als 'een gebrek aan zin hebben in het leven'.
De piste van dopamine als bron van depressieve klachten en laag gemoed blijft onderbelicht. Al te vaak wordt nog steeds gedacht dat het een serotonine probleem is, wat eigenlijk nooit echt is aangetoond. (REF).

Ook de symptomen-cluster die wordt omschreven als ADHD/ADD kan een dopamine-problematiek als oorzaak hebben, vaak in samenspel met andere stofjes als glutamaat en histamine. Want zelden tot nooit staat iets op zichzelf.
De Canadese arts Gabor Maté, onlangs te gast bij podcaster Joe Rogan, belicht ADHD en angststoornissen vanuit een andere interessante hoek, met name vanuit trauma.

Zelf denk ik vaak in termen van een en...en-verhaal.

Genetische aanleg en epi-genetische overdracht (de invloed van je omgeving op hoe je genen werken) bestaan zeker, en daarnaast zijn er zware metalen en de vele ongereguleerde chemicaliën, levensstijlfactoren, infecties, gebrek aan zingeving, troostvoeding en junkfood die de dopamine-huishouding kunnen ondermijnen.

Opvallend is het zeker dat veel mensen in de praktijk die worstelen met een traumatisch verleden, worstelen met verslaving of andere vormen van 'zelfmedicatie' die hun dopamine-circuits hebben gehijackt. Want jawel, het is dopamine dat een verslaving aanstuurt, het steeds meer van hetzelfde willen, en het niet kunnen stoppen.

View fullsize

© Lucas Flamend / Exendo

Wie de moeite neemt om deze afbeelding uit het boek 'Het Endorfineherstelplan' te bestuderen en voor ogen te houden, komt er achter hoe zeer dopamine nauw verweven is met veel andere stoffen en hormonen in ons lichaam. Je leert ook hoe zeer het ons gedrag aanstuurt, vaak op manieren die we zelf niet doorhebben.

Zo is er een link met stress (al dan niet vrijwillig) en pijn die via stresshormonen dopamine prikkelen. Daarom dat sommige mensen voldoening halen uit stressvolle situaties, pijn tot en met mishandeling omdat het onder meer een dopamine-rush geeft.

Ook alles wat de bloedsuikerspiegel doet stijgen via insuline, prikkelt dopamine.
Maar ook oxytocine, 'het knuffelhormoon' is gelinkt aan dopamine. Dus ook bij blije, veilige en intieme contacten komt dopamine vrij. (Wat in principe zou moeten maken dat je er meer van wil ;) ) . Oxytocine is één van de 'patroonheiligen' van ons welbevinden en immuunsysteem.

Bij mannen zorgt oxytocine samen met dopamine voor een betere erectie en sex-drive, precies vanuit het kunnen toevertrouwen en het ervaren van veiligheid.

Baas op eigen schip?

We kunnen dopamine dan ook gerust zien als 'het roer' als we je leven en je lichamelijke gezondheid met een schip vergelijken.
De vraag hier is: wie of wat heeft controle over jouw roer, wat dus bepaald in welke richting je daden en gedachten gestuurd worden?

Want laten we niet naïef zijn: veel van wat voedingsconcerns, reclamebedrijven, smartphones, laptops, social media, films en series tot en met hoe apps werken, zijn er op gericht om je zoveel mogelijk dopamine-punten te laten scoren gelinkt aan hun producten. Veel van wat op ons afkomt in de moderne samenleving kunnen we omschrijven als ‘supernatural stimuli’ ; het zijn prikkels waar ons lichaam niet voor gemaakt is, in een natuurlijke omgeving niet voorkomen en overprikkelen onder meer het dopamine-systeem té sterk. Het gevolg is een verlaagde gevoeligheid en afname van de werking van dopamine.

Onderzoeksjournalist Michael Moss beschrijft in zijn onthutsend boek 'Salt, Sugar, Fat' over hoe de voedselindustrie letterlijk producten bouwt om je brein zo snel mogelijk verslaafd te maken aan wat zij aanbieden.

Andere dopamine 'hijackers' kunnen zijn: sportverslaving, workverslaving, porno, seks en internet, gaming and smartphones, koopverslaving, gokken en risicogedrag, nicotine, alcohol en drugs als cocaïne en amfetamine.

Verslaving hoeft dus niet gekoppeld te zijn aan een stofje dat je consumeert. Een gedragsverslaving kan hetzelfde effect hebben. Een typisch maar onderkend probleem is de epidemie van porno-verslaving.

Doel? Je er zoveel mogelijk van laten consumeren zodat je brein vooral meer wil. Zelfs de meest eenvoudige reclameslogan is er op gericht om je te verleiden, die verwachting te creëren en een gevoel van bevrediging bij aankoop of consumptie.

Het probleem....

is vaak dat door dit alles een verlaagde gevoeligheid ontstaat voor het dopamine-signaal zodat je lichaam meer wil van het signaal, en meer, en meer... Ik vertel er (veel) meer over in mijn gratis webinar over endorfine en dopamine.
In de complimentaire aanpak is de oplossing al eens om dan natuurlijke producten te geven die de dopamine aanmaak ondersteunen. Ik denk echter eerder in termen van herstel van gevoeligheid. Daarom werken we in praktijk vaak met andere producten dan bijvoorbeeld het gekende mucuna pruriens.

Een blik op de unieke oorzaken in jouw leven, die in kaart brengen en 'uitklaren', én er voor kiezen dat jij terug meester over het roer van je schip wordt, zijn daarbij noodzakelijk.

Durf jij het aan? ;)